BERSERKIR I ULFHEDNAR W HISTORII, MITACH I LEGENDACH Łukasz Malinowski

Łukasz Malinowski, doktorant w Zakładzie Historii Powszechnej na Wydziale Historycznym UJ. Studiował Historię na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie w Oslo, gdzie przeprowadzał badania do swojej książki. Zajmuje się historią, kulturą i religią średniowiecznej Skandynawii, szczególnie Norwegii i Islandii. W obręb jego zainteresowań wchodzi średniowieczna etyka północnej Europy, a zwłaszcza kulturowe zderzenie pogańskiego etosu z chrześcijańską moralnością.

Praca traktuje o niezwykle ciekawej grupie skandynawskich wojowników epoki Wikingów, którzy posiadali umiejętność wpadania w toku bitwy w amok - szał bitewny. We wczesnośredniowiecznych źródłach skandynawskich byli oni określani jako berserkir (berserkowie) i ulfheónar. Temat ten w literaturze polskiej nie był - poza paroma cząstkowymi ujęciami - zupełnie poruszany. Właściwe rozpatrzenie i wyczerpanie tego zagadnienia wymagało nie tylko wiedzy i umiejętności warsztatowych czysto historycznych, ale i zastosowania wiedzy i metody z zakresu antropologii społecznej, psychologii, religioznawstwa, etnologii, literaturoznawstwa, ikonografii, archeologii, toksykologii, medycyny i wielu innych nauk pokrewnych.

[z recenzji prof. Krzysztofa Bączkowskiego]

Autor postawił wiele interesujących hipotez, poszukując śladów berserków daleko poza dotychczas praktykowanymi granicami. Wydaje się, że najistotniejsze w pracy są rozważania dotyczące niejako pozaprawnego statusu berserków. W tym kontekście odniesienie do vargów, banitów jako berserków widzianymi oczami zwykłych członków społeczeństwa oraz relacje berserków jako elity wojskowej z władzami są dla autora źródłem swoistego rozdwojenia obrazu berserków, którzy są zarazem obrońcami i pogwałcicielami zasad społecznych. Na tym rozdwojeniu autor konstruuje całą teorię stopniowych zmian w wizerunku berserka, które ostatecznie doprowadziły do pojawienia się w późnośredniowiecznych sagach stereotypu „czarnego berserka", wroga wiary, porywacza kobiet i tępego skrytobójcy.

[z recenzji prof. Andrzeja Szyjewskiego]