Jan Sowa FANTOMOWE CIAŁO KRÓLA. PERYFERYJNE ZMAGANIA Z NOWOCZESNĄ FORMĄ

Książka jest propozycją przepisania historii Polski oraz opisania jej społeczno-kulturowej tożsamości przy pomocy narzędzi teoretycznych, które albo w ogóle albo w niewielkim tylko stopniu wykorzystano kiedykolwiek w tym celu – teologii politycznej, Lacanowskiej psychoanalizy, teorii systemów-światów, studiów postkolonialnych, ontologii wydarzenia Alaina Badiou czy teorii hegemonii. Tytułowa figura „fantomowego ciała króla” nawiązuje do koncepcji „dwóch ciał króla” przedstawionej niegdyś błyskotliwie przez Ernsta Kantorowicza w książce pod takim samym tytułem. Poprzez metaforę fantomowego ciała Sowa opisuje I Rzeczpospolitą, której kondycję determinował przede wszystkim szereg braków. Pokazuje, że począwszy od śmierci Zygmunta II Augusta, ostatniego dziedzicznego króla Polski i Litwy, Rzeczpospolita nie istniała jako państwo w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale była raczej fantomem, urojeniem, wyobrażeniem, uproszczeniem. Owo nieistnienie położyło się cieniem na losach Polski od wczesnej nowoczesności wieków XVI i XVII, przez rozbiory aż po czasy współczesne. Fantomowe ciało króla nie jest jednak typową pracą historyczną. Jej przedmiot to przede wszystkim współczesna Polska i jej problemy z nowoczesnością. Na kartach książki w zaskakujący i – jak się okazuje – inspirujący sposób Wallerstein spotyka się z Gombrowiczem, Brzozowski z Lacanem, Lefort z Andersonem a Gramsci i Laclau ze staropolskimi sarmatami, aby wyjaśnić zagadkę, jaką była i jest Polska.

Jan Sowa (ur. 1976) – studiował filologię polską, psychologię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na Uniwersytecie Paryż VIII w Sain -Denis. Doktor socjologii, pracownik naukowy Katedry Kultury Współczesnej UJ. Jest autorem około stu tekstów opublikowanych w Polsce i zagranicą oraz dwóch książek: Sezon w teatrze lalek i inne eseje (2003) i Ciesz się, późny wnuku. Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna (2007).

Spis treści:

Podziękowania
Wprowadzenie

„Interpol” Zderzenie cywilizacji Między Wschodem a Zachodem (Samo)kolonizacja „Pro domo sua” Projekt i metoda Zmagania z nowoczesną formą W stronę nowej konceptualizacji polskiego habitusu narodowego Mini-przewodnik: Jak czytać „Fantomowe ciało króla”?

WSPANIAŁY XVI WIEK Prezentyzm vs. historyzm. Długie trwanie jako kategoria eksplikacyjna Długie trwanie Pojedynczość Europy Przewagi Europy Żegluga Pożytki z braku uprzywilejowania Kapitalizm, czyli nowy reżim produkcji pieniądza Balans sił Mechanizmy feudalizmu Dziedzictwo antyku Kryzys późnego średniowiecza Kwestia genezy kapitalizmu. Dygresja metodologiczna

EKONOMIA POLITYCZNA PERYFERYJNEGO IMPERIUM AGRARNEGO Tymczasem w Polsce Pojedynczość Polski Biopolityczna republika zbożowa Spichlerz Europy? Jak to się mogło stać? Dygresja teoretyczna: rozwój niedorozwoju, czyli zależność jako kategoria eksplikacyjna Zależność a sprawa polska Pierwszy Trzeci Świat, czyli równowaga zacofania Pejzaż kolonialny Warunki wymiany (terms of trade) Problemu wymiany ciąg dalszy: struktura i funkcja Szlachta jako elita kompradorska Peryferyjne zmagania z formą

FANTOMOWE CIAŁO KRÓLA Ostatnia wycieczka do królestwa ekonomii, w czasie której napotkamy jego nieprzekraczalne granice Kryzys XVII wieku Pułapka zacofania Smutek peryferii „Idiotyzm życia wiejskiego” Pożytki z teologii politycznej Fantomowe ciało króla Rozpad Przedwczesna odpowiedź Realnego Sarmacki fantazmat Od kryptokolonializmu do projektu kolonialnego

POPULISTYCZNY ROZUM SZLACHTY „Demokracji szlacheckiej nigdy nie było” Rozum populistyczny po polsku Szlacheckie hegemonie Okres egzekucyjny Hegemonia magnatów Pustka „złotej wolności” Magnackie mafie Ekspansja! Polonizacja – kolonizacja Polska Kompania Kresowa – witajcie na stepach Realnego Nędza kresowego multikulturalizmu Bunty heterogeniczności Złamane imperium

PUSTKA, KTÓRĄ NAZWANO NARODEM Zagadka I RP Rzeczpospolita Lacanowska? Upór znaczących Brak jako Realne Twarde jądro halucynacji Powroty Realnego – od Radnot do Westerplatte Rzecz(pospolita), czyli Antygona zawsze umiera dwa razy Alienacja i separacja Nieudana separacja Polska Rozbiory – tryumf nowoczesnej formy

RZECZPOSPOLITA POSTKOLONIALNA Pejzaż postkolonialny Postkolonializm a sprawa polska „Zachodnio-centryczny” charakter teorii postkolonialnej jako takiej Schematy pojęciowe i wyjaśniające dominujące w polskiej tradycji intelektualnej Problemy z polskim wizerunkiem narodowym Egzorcyzmowanie Marksa Kresy: od heterogeniczności do „subalterns” Od imperium do peryferium Wyścig po Europę Środkowo-Wschodnią Mimikra mimo woli W Polsce, czyli w Trzecim Świecie Co by było, gdyby

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA: NOSTALGIA, BOHATEROWIE I MIEJSCA

PAMIĘCI RZECZYWISTOŚCI POSTKOLONIALNEJ Kresy – życie po życiu polskiego projektu kolonialnego Dom, którego nigdy nie było Bohaterowie czy buntownicy? Miejsca pamięci Poza postkolonializm i peryferie

BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK