Henryk Górecki Z PIEŚNI KOŚCIELNYCH NA CHÓR MIESZANY A CAPELLA

Opracowania pieśni, wśród których maryjne stanowią najliczniejszą grupę, powstawały w 1986 roku. Dzięki pomocy ks. Wojciecha Kałamarza udało się ustalić źródła opracowań. Większość oryginalnych, starych melodii (niekiedy sięgających nawet wieku XIV) pochodzi ze Śpiewników kościelnych ks. Jana Siedleckiego. Pośród pieśni do Najświętszej Marii Panny panuje duże zróżnicowanie; jest pieśń adwentowa, jest fragment Godzinek, są wreszcie pieśni typowe dla tradycji nabożeństw majowych. Z pieśni wielkopostnych wybrał kompozytor i te powszechnie znane (m.in. Ludu mój ludu), jak i fragment Gorzkich Żalów – Lament duszy nad cierpiącym Chrystusem. Wśród wybranych pieśni są też wielkanocne, ku czci Trójcy Św. i Najświętszego Sakramentu.

Specyficzny język harmoniczny kompozytora skrystalizowany w latach 70. daje o sobie znać i w tych pieśniach. Modalno-tonalne kształtowanie wielogłosowej faktury chóralnej (od dwu do dziesięciu głosów) jest cechą stałą opracowań. W wielu wypadkach wielogłosowe akordy wzbogacane są licznymi dźwiękami obcymi, w większości – dysonującymi, co powiązane z niestabilnością i przemiennością skalową właściwą muzyce ludowej daje efekt chwiejności i niejednoznaczności tonacyjnej, buduje zarazem, jak w pieśni Ludu mój ludu niezwykłą atmosferę wielkopostną. Z drugiej strony są i takie pieśni, w których dominują współbrzmienia proste, niekiedy kwintowo-kwartowe, co nadaje im charakter wręcz archaiczny (np. Wstał Pan Chrystus). Aura brzmieniowo-harmoniczna pieśni wyrasta wyraźnie z doświadczeń kompozytora z jego największych arcydzieł muzyki sakralnej.
[Teresa Malecka]