Opera przeżywa rozkwit na przełomie XX i XXI wieku. Do ożywienia zainteresowania tym niezwykle atrakcyjnym dla widzów gatunkiem muzyki scenicznej przyczynili się w dużej mierze kompozytorzy amerykańscy tworzący w drugiej połowie XX wieku: Philip Glass, John Adams i Steve Reich.
Duże znaczenie w amerykańskiej twórczości operowej mają dzieła sięgające po współczesną tematykę polityczną, wśród których wielką popularnością cieszy się zwłaszcza Nixon w Chinach Johna Adamsa. Wątek polityczny pojawia się również w wideooperze Steve’a Reicha The Cave, przedstawiającej reprezentantów różnych narodów: Żydów, Palestyńczyków oraz Amerykanów. Ważną operą społeczno-polityczną jest także Satyagraha Philipa Glassa.
Wszystkie te trzy opery współtworzą paradygmat współczesnej opery amerykańskiej o tematyce politycznej z typową dlań różnorodnością gatunków muzycznych, reprezentując nowe rodzaje muzyki scenicznej (dokumentalny utwór sceniczny o aktualnej treści, wideoopera oraz opera portretowa).
Analizowane w monografii opery stanowią przełom w dwudziestowiecznej społeczno-politycznej operze amerykańskiej. Niniejsza praca stanowi próbę uzasadnienia tej tezy. W szczególności na ten przełomowy charakter składają się trzy dokonania.
Pierwszym z nich jest odnowienie współczesnej opery poprzez stworzenie wideoopery – nowego gatunku muzycznego, mającego charakter dzieła dokumentalnego, zakorzenionego w tradycji muzyki konkretnej i w zjawisku określanym w sztuce współczesnej jako ready-made object. Wideoopera jest utrzymana w poetyce widowiska multimedialnego, z wpływami teledysku, całkowicie odrywa się od tradycji muzyki operowej i włoskiego belcanta, a reprezentują ją utwory Steve’a Reicha.
Drugim istotnym dokonaniem jest reforma gatunku opery, którą wprowadził w swojej twórczości John Adams. Ustalił on nowy typ opery: operę o tematyce związanej ze współczesnymi wydarzeniami, ukazanymi z dokumentalną wiernością, lecz jako dzieło muzyczne głęboko tkwiącą w tradycji włoskich i francuskich oper Verdiego i Gounoda: melodyjnych, wykorzystujących skład wielkiej orkiestry symfonicznej oraz takie komponenty formy operowej, jak aria, chór czy wstawka baletowa.
Trzecią przełomową cechą jest wprowadzenie – w dziełach Philipa Glassa – nowego gatunku muzycznego: opery „portretowej” (a portrait opera), odmiany opery historycznej, ukazującej wielką postać historyczną (np. Albert Einstein, Mohandas Karamchand Gandhi, faraon Echnaton, Johannes Kepler) o silnej osobowości, której dokonania ze szczególną siłą oddziałały na społeczeństwo.
Ze względu na to, że niniejsza praca jest rozprawą o charakterze muzykologicznym, opisującą przede wszystkim cechy muzyczne analizowanych dzieł, kwestie socjologiczne i polityczne (w tym temat związków muzyki z polityką) nie są w niej szerzej omawiane.
[fragment Wstępu]
