PRZEKŁAD - TEORIE, TERMINY, TERMINOLOGIA

Oddajemy do rąk czytelników kolejny tom przekładowy w serii wydawniczej „Język a komunikacja" Krakowskiego Towarzystwa Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej TERTIUM, książkę Przekład - teorie, terminy, terminologia. W słowie wstępnym do poprzedniego tomu Tłumacz wobec problemów kulturowych (2010) podkreślono dynamiczny rozwój przekładoznawstwa jako „autonomicznej dziedziny wiedzy", większą wnikliwość i zaawansowanie teoretyczne przeprowadzanych badań oraz postępujące „przesunięcie punktu ciężkości w badaniach przekładoznawczych z literatury na przekład specjalistyczny" (Piotrowska, 2010: 9-10). Obecna publikacja ilustruje trafność tych spostrzeżeń. Zebrane w niej teksty stanowią dogłębne analizy i studia przypadków w dużym stopniu dotyczące zagadnień przekładu tekstów specjalistycznych: prawnych, prawniczych i unijnych.

Tytułowa triada teoria-termin-terminologia stanowi odniesienie do szeroko rozumianego metajęzyka w przekładoznawstwie i przekładzie. Niekwestionowana autonomiczność badań nad przekładem wyraża się istnieniem rozbudowanego i precyzyjnego instrumentarium terminologicznego. Do jego badania zachęcał James Holmes w zakończeniu znanego artykułu z 1972 r. o nazwie i naturze przekładoznawstwa:
„Badania nad przekładem osiągnęły etap, na którym nadszedł czas, aby one same stały się przedmiotem badań. Rozpocznijmy dyskusję o meta" (Holmes, 1988: 79, tłum. J.D.-G.). Jak precyzyjna i użyteczna jest terminologia przekładoznawcza? Czy jest zrozumiała dla innych, czy stała się ztechnicyzowanym żargonem? Czy istnieje metajęzyk przekładu, czy fragmentaryzacja dyscypliny i podział na szkoły powodują zanik jednorodności i jednoznaczności terminologicznej? Czy w ogóle taka jednoznaczność i jednorodność istniała w przekładoznawstwie? Co charakteryzuje polską terminologię przekładoznawcza i jak powstaje?

Niektóre z pytań podejmują bezpośrednio autorzy artykułów, odpowiedzi na inne znajdziemy pośrednio w ich wyborach terminologicznych. Różnie nazywana jest sama dyscyplina: translatoryka, translatologia, traduktologia, przekładoznawstwo, badania nad przekładem. Chociaż niektóre z tych nazw używane są zamiennie z powodów stylistycznych, niekiedy odmienność onomastyczna oznacza odmienne podejścia do materii przekładu. Pewien nieład panuje nie tylko w polskim nazewnictwie przekładoznawczym (por. Brzozowski, 2011: 19; Snęli-Hornby, 2009). Polska terminologia przekładoznawczą w dużym stopniu wyrasta(...)
[fragment wstępu]