O PODMIOTOWOŚCI ISTOT ŻYWYCH. STUDIUM FENOMENOLOGICZNE Romualda Lelek

Czy zwierzęta są podmiotami? 

Jakie formy przybiera ich aktywność i o czym świadczy?

Jak postrzegają i oznaczają otoczenie?

Czy potrafią wytworzyć przedmioty, których potrzebują?

Kiedy i dlaczego używają narzędzi, czy pracują?

Czy i jak możemy poznać ich podmiotowość?

Oto w przybliżeniu krąg zagadnień poruszanych przez Autorkę. W swoich rozważaniach za punkt wyjścia przyjęła te własności (z wymienianych przez biologów kryteriów życia), które związane są z byciem podmiotem aktywnym: reakcję na bodźce oraz zdolność do wykonywania ruchów. Są one bezpośrednio zależne od żywego indywiduum. To ono reaguje, potrafi odpowiedzieć na to, co w otoczeniu ma dla niego znaczenie, zaspokoić rodzące się na tym tle potrzeby, nawiązywać relacje. W tej na pozór prostej sytuacji tkwi jednak ogromny potencjał, od możliwości poznawania otoczenia po reakcję na zachodzące w nim zmiany. Reakcję, w której fizyczne możliwości ruchowe organizmów ewoluują od prostego wywołania procesów w otoczeniu po zdolność do kierowania nimi. W aktywności istoty żywej przejawia się jej stosunek do otoczenia i tu tkwią korzenie jej podmiotowości. 

Rozważania te są wysoce oryginalne i wnoszą wiele światła w dotychczasowe dociekania na te tematy. (…) Zasługą Autorki jest podjęcie tej tematyki z zastosowaniem metod i aparatury pojęciowej fenomenologii, w tym zwłaszcza ontologii Romana Ingardena.

Z recenzji prof. Władysława Stróżewskiego

Romualda Lelek - jest historykiem kultury materialnej i fenomenologiem.

Ukończyła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako samodzielny badacz współpracowała z Polską Akademią Nauk i Uniwersytetem w Kilonii. Interesuje się szczególnie fenomenologicznymi metodami badań i ich zastosowaniem.

Publikowała prace zarówno z zakresu odtwarzania dawnych technologii, jak i zagadnień związanych z wykorzystaniem metod fenomenologii w nauce, fenomenologiczną analizą procesów aktywności człowieka oraz tworzeniem definicji (cykl artykułów w ramach międzynarodowego projektu „Wege der Wissenschaft”). 

O podmiotowości istot żywych to pierwsza z trzech planowanych przez nią publikacji poświęconych obecności tych istot w świecie.