ŚLĄSKA RZEŹBA LUDOWA W DREWNIE Edward Ozgowicz

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze oddaje do rąk czytelnika publikację o charakterze popularnonaukowym, poświęconą śląskiej rzeźbie ludowej w drewnie. Ma ona charakter albumu, zaopatrzonego w krótki wprowadzający w zagadnienie szkic syntetyczny. Uwzględniony w niej materiał pochodzi, z obszaru objętego w sensie administracyjnym granicami trzech województw, a mianowicie: wrocławskiego, opolskiego, katowickiego. Został on zebrany przez autora w zbiorach muzealnych (we Wrocławiu, Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Opolu, Nysie, Raciborzu, Gliwicach, Bytomiu) oraz w trakcie jego penetracji terenowej, prowadzonej w ramach prac badawczych Katedry Etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego nad śląską sztuką ludową.

Zainteresowanie śląską rzeźbą ludową (figuralną) przejawiło się w zasadzie już w okresie międzywojennym. Poświadczają je dwie publikacje, których autorem jest Tadeusz Dobrowolski. W pierwszej z nich pt. ,,Śląska rzeźba ludowa w drzewie w świetle zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach" (Katowice 1930) mogły być jednak uwzględnione jedynie okazy rzeźby pochodzące z terenów Śląska, przynależnych w tym czasie do Polski. W drugiej, krótkiej rozprawie, noszącej tytuł ,,Kilka uwag o rzeźbie ludowej — na marginesie twórczości śląskiego rzeźbiarza Jana Kulisza" (Katowice 1935), przedstawił autor wyniki podjętej przez niego próby zgłębienia tajemnic warsztatu ludowego rzeźbiarza, jego doznań twórczych i aspiracji artystycznych.

Przyłączenie, po drugiej wojnie światowej, pozostałych terenów Śląska do Polski rozszerzyło w znacznym stopniu możliwości badawcze nad ludową twórczością rzeźbiarską tegoż regionu.

Przygotowana przez autora publikacja jest więc pierwszą, choć jedynie popularnonaukową próbą syntetycznego ujęcia tego tematu. Na specjalne podkreślenie zasługuje przy tym fakt, że po raz pierwszy została w niej przedstawiona w stosunkowo szerokim zakresie współczesna ludowa twórczość rzeźbiarska również i na zwróconych terenach Śląska.

Jeżeli publikacja powyższa mogła ukazać się drukiem, to jest w tym także zasługa Prezydium Miejskiej Rady Narodowej miasta Wrocławia— Wydziału Kultury, które udzieliło pomocy finansowej. Należy żywić nadzieję, że zaprezentowany album spełni poważną rolę w zakresie popularyzacji wśród szerokich kręgów naszego społeczeństwa wiedzy o tej wyjątkowo interesującej dziedzinie sztuki, a tym samym przyczyni się pośrednio być może do roztoczenia większej niż dotychczas opieki nad występującymi jeszcze tu i ówdzie w terenie jej okazami oraz nad współczesnymi ludowymi rzeźbiarzami. Sprawy te są tym bardziej na czasie, że Ministerstwo Kultury i Sztuki podjęło ostatnio pod hasłem ,,Kultura ludowa — dobrem narodu" działalność, zmierzającą do pozyskania pomocy społecznej w celu ratowania istniejących jeszcze u nas reliktów tradycyjnej kultury ludowej. Publikacja ta może więc być potraktowana również i jako deklaracja akcesu do tej wyjątkowo pożytecznej i pięknej akcji jej autora, wydawcy — Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego — oraz inspiratora — Katedry Etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Adolf Nasz